"De Homo Sapiens: verantwoordelijk voor het uitsterven van heelder dierenmeutes en voor het manipuleren en/of vermassacreren van elk stukje land waar hij voet aan wal zet."
Zo'n deksels Sapiens-beest is dus precies wat u op bovenstaande foto ziet prijken.
Maar... voor u deze lieftallige Homo Sapiens begint te beschimpen of te verguizen omdat zij en zij alleen verantwoordelijk zou zijn voor dergelijk verderf, wil ik u toch even halt toeroepen. Neen, lieve Lezer! Neen! U bent evenzeer een Sapiens-beest. En uw vader ook. En uw jolige buurvrouw. En al uw voorouders idem dito. Elk van ons is lid van de beruchte en gevreesde Sapiens-bende. Die genadeloze killers. Die onstuimige moordenaars.
(Het is plots een pak stiller aan de overkant van de wifi-verbinding. Dat komt binnen, eh, vlinder?!)
Ik geef u de tijd om deze fikse aantijging even te laten bezinken. Ik begin bij het begin.
Ik las de voorbije avond (zo snel gaat de lezing van dit boek) het beeldverhaal 'Het ontstaan van de mensheid'. Diep in mij verscholen huist nog steeds een leerkracht geschiedenis (ook al ligt ze al meer dan 10 jaar in slaap). Wat onze voorgangers allemaal hebben uitgevreten en/of hebben gepresteerd en opgebouwd, interesseert me danig. Ik herinner me de lessen van wijlen geschiedenisdocente Mevrouw Ravyts nog alsof het gisteren was: praten over de Australopithecus Afarensis, de Neanderthaler, de Homo Erectus en z'n vriend de Homo Sapiens... Ik boorde me gretig een weg doorheen haar zinderend verhaal en dito cursus.
Een tijdje terug ontmoette ik Yuval Noah Harari. Het was een aangename kennismaking met deze historicus/wetenschapper/futuroloog. In zijn (beeld)verhaal walst hij doorheen de menselijke geschiedenis. Waar en hoe is alles begonnen sinds het ontstaan van de mensheid en wat waren de gevolgen van de steeds maar snellere vooruitgang die de mens keer op keer boekte? Wijlen mevrouw Ravyts zou hiervan gesnoept hebben...
De Homo Sapiens is een ongemeen interessant creatuur. Hij is erin geslaagd om zich in een mum van tijd (tijd is relatief, I know!) op te werken tot een soort alleenheerser. In ware Usain Bolt-stijl spurtte deze aapachtige op enkele duizenden jaren tijd recht naar de top van de 'piramide der survivers'. Met hun groot brein, hun vermogen tot samenwerken met ontiegelijk veel mensen tegelijkertijd en hun potentie om (fictieve) verhalen te vertellen is het hen gelukt om te overleven in een wereld waarin vele soortgenoten de duimen moesten leggen door pech of toeval of omdat ze net dat tikkeltje te kort schoten om zich alomtegenwoordig te maken. Chapeau voor dat Sapiens-beest die dat wél kon. Dat moet u beamen.
Maar er is, zoals steeds, een keerzijde aan het verhaal.
Als we Yuval Noah Harari mogen geloven, dan hebben alle Sapiens-beesten serieus wat op hun kerfstok staan. Ze worden verantwoordelijk gesteld voor de uitroeiing van veel schoons: de olifantsvogel, de reuzenlemuren, de diprotodon, de buidelleeuw... Allemaal dieren waarvoor we nu in lange, op elkaar gepakte, kleverige rijen zouden aanschuiven in dierentuinen om ze met open monden te bewonderen. Ooit leefden ze een vredig en rustig bestaan naast elkaar, ergens op deze aardkloot. En maar grazen en maar jagen. Heerlijk moet dat geweest zijn voor de gemiddelde diprotodon.
Tot op het moment dat de H. Sapiens zijn intrede deed in hun contreien. Het tij begon te keren. De arme stakkers waren het niet gewend om plots een 'prooi' te zijn, ze hadden niet het minste vermoeden dat ze misschien wel eens bang zouden moeten zijn voor de nieuwbakken schipbreukelingen. Ze lieten zich, zonder het goed en wel te beseffen, volledig in de luren leggen door die 'Slimme Mens'. En ja, klimaatsveranderingen hebben zeker ook hun invloed gehad op het verdwijnen of wijzigen van de fauna en flora, maar laat ons zeggen dat de H. Sapiens zijn modus operandi net iets invasiever was...
Als u een gedetailleerde uitleg wil over de hoofdstukken die in dit boek eerder 'vluchtig' worden aangehaald, dan ploegt u best het boek 'Een kleine geschiedenis van de mensheid' eens grondig door. En dan nog. Er valt zo veel te zeggen over onze voorouders. En er is zoveel dat we gewoonweg nog niet weten. Volledigheid kan en mag u nergens verwachten. Maar dit boek geeft op een heel speelse en toegankelijke manier wel al een idee van hoe de mens zijn status van alleenheerser heeft verworven.
Ik heb me de laatste tijd al vaker gebogen over graphic novels. Ik voel echt een soort van liefde opborrelen. We zitten nog in een beginfase, maar er is serieus wat potentieel om tot een bloeiende romance te komen. Ik denk dat graphic novels trouwens echt een eye-opener kunnen zijn voor mensen die niet zo graag lezen. Ik kan me moeilijk inbeelden dat veel mensen niet als een speer doorheen dit verhaal zouden klieven (aangenomen dat de thematiek je natuurlijk aanspreekt).
De vertelling is heel leuk opgevat. Yuval wandelt doorheen de tijd en neemt daarbij verschillende collega-wetenschappers onder de arm. Hij laat hen hun zegje doen op een heel originele manier. Ze verworden tot echte personages in het verhaal. Geen saaie wetenschapsplunjes dus. Oef...
Verwacht geen verhaal dat de geschiedenis van de mensheid tot in detail fileert. Dat schreef ik eerder al. Maar wat je wél kan verwachten is een vertelling met leuke en waardevolle tekeningen, een vertelling die je onverwachte inzichten zal bieden, die je in grote lijnen zal toevertrouwen hoe de mens geworden is tot wie hij is, die je af en toe zal voorzien van een zweempje humor, die je zal boeien van begin tot eind...
Lieve lezer, lief Sapiens-beest. Ik ben een beetje een idealist. Ik geloof erin dat als we willen, dat we dan ook kunnen. En ook dat we altijd een keuze hebben: of wij zetten de trend van de genadeloze killer gewoon door, of wij beslissen dat niet te doen en de geschiedenisboeken van Yuval Noah Harari 59.0 (= zijn achter-achter-achter...kleinkind) in te duiken als de Homo Sapiens SuperIntelligentis die de wereld een betere plek maakte.
Je kan dat klef of naïef noemen.
Ik noem dat liever hoopvol zijn...
Hier kan je de trailer terugvinden van de graphic novel 'Sapiens - Een beeldverhaal, het ontstaan van de mensheid'.
Als je twijfelt, zeker eens bekijken!